Que é e para que serve?

REDE DE INFORMACIÓN.

Como é sabido, dentro do Estado español, a xestión dos fondos estruturais centralízase en distintos Ministerios da Administración Xeral do Estado (AGE):

• O Ministerio de Facenda e Función Pública (no que concierne ao FEDER).
• O Ministerio de Emprego e Seguridade Social (no relativo ao FSE).
• O Ministerio de Agricultura, Alimentación e Medio Ambiente (que exerce as súas competencias respecto ao FEOGA-Orientación e ao IFOP).

Cada Departamento actúa (desde o punto de vista español) de “nodo” central da rede existente, e mantén relacións, por unha banda, coa Comisión europea e, por outra, cos distintos Beneficiarios das axudas concedidas (da Administración Central, das Autonómicas e Locais, e do sector privado).

Á súa vez, os citados nodos centrais están intimamente relacionados entre si para poder consolidar e integrar a información precisa.

Desde un punto de vista de maior detalle funcional, pódense distinguir distintos tipos de Axentes involucrados na xestión dos citados fondos comunitarios:

• As Unidades administradoras do FEDER, FSE, FEOGA-Ou e IFOP, que nuns casos actúan como Autoridade de xestión e noutros como Autoridade de pago.
• Os distintos Órganos executores (Beneficiarios finais) das axudas concedidas, que son os que han de achegar, á súa vez, financiamento propio.
• Os Organismos intermedios, que agrupan (cada un deles)/deles) a unha serie de Órganos executores.
• A Dirección Xeral do Tesouro e Política Financeira do Ministerio de Facenda e Función Pública, onde se centralizan os fluxos financeiros derivados da xestión (cobros que se reciben de Bruxelas e pagos realizados aos Beneficiarios finais), tendo esta centralización natureza esencial para garantir a integración no sistema dos distintos Órganos executores e Organismos intermedios.
• A Comisión europea.

PRINCIPAIS CARACTERÍSTICAS DO SISTEMA.

O sistema de información comunitario reside na Secretaría de Estado de Orzamentos e Gastos, dependendo funcionalmente da Dirección Xeral de Fondos Comunitarios e tecnoloxicamente dos servizos de Informática Orzamentaria da Intervención Xeral da Administración do Estado, estando integrado por distintos módulos, cada un deles orientado á prestación dunha finalidade específica e relacionados entre si a través das interfaces de interoperabilidade oportunos.

O sistema anterior atópase centralizado no Centro de Produción de Informática Orzamentaria (IP) da Intervención Xeral da Administración do Estado (IGAE), podendo acceder ao mesmo os seus distintos usuarios por tres canles básicas:

• Intranet, modalidade reservada aos usuarios da Secretaría de Estado de Orzamentos e Gastos (SEPG), sendo nesta modalidade o IGAE a que asume a xestión da rede “interna” así constituída e o custo de conectividade.
• Internet, é dicir, a través da rede pública de tal nome e mediante os provedores de acceso de ambas as partes (usuarios e Informática Orzamentaria), esixíndose neste caso que os usuarios que acceden ao sistema dispoñan de certificados dixitais que acrediten a súa identidade.
• Extranet, utilizando liñas dedicadas que corren a cargo do Axente comunitario externo á SEPG, que así pode obter mellores tempos de resposta que na solución anterior (e pagar por iso). Neste caso, as comunicacións de cada parte deben ser xestionadas por cada unha delas de acordo aos estándares establecidos por IP.

Desde outro punto de vista, os módulos do sistema presentan as seguintes características:

• Executarse en ordenadores Sun/Solaris, con iAS como servidor de aplicacións (que incorpora Apache como servidor web), Reports Server como servidor de impresión e Oracle 9i como xestor de bases de datos.
• Estar desenvolvidos con Java e *PL/SQL.
• Precisar só dun cliente lixeiro, podendo solicitarse todas as súas prestacións desde unha interface “estándar” integrado por HTML e PDF (neste último caso, e exclusivamente, para os informes *formateados do sistema).

Aínda que cada módulo do sistema comunitario “fisicamente” dispón dunha única base de datos (e todos eles comparten o mesmo xestor), por razóns “lóxicas” simúlase a existencia de tres tipos de bases de datos distintas para as diferentes clases de usuarios:

• A base de datos “Órganos executores”, á que acceden os Beneficiarios finais.
• A base de datos “Unidades administradoras”, utilizada polas entidades que teñen tal carácter.
• A base de datos “Comisión europea”, da que Bruxelas é cliente exclusivo.

Iso permite un uso simultáneo e paralelo dos módulos por parte dos distintos usuarios, sen interferencias mutuas non desexadas, garantíndose que a información que unha persoa introduce no sistema só estará a disposición dos outros usuarios autorizados cando así o desexe a primeira.

FUNCIONALIDADES BÁSICAS DOS MÓDULOS DO SISTEMA.

Desde un punto de vista operativo, o sistema comunitario está concibido para dar soporte á xestión integral do MAC 2000-2006, permitindo:

• A Programación plurianual inicial dos fondos estruturais e a Elaboración anual dos fondos de cohesión (en ambos os casos, tanto de plans financeiros como de indicadores físicos e financeiros).
• A consignación da Execución de seguimento, tanto financeira como de indicadores físicos e financeiros.
• A xestión financeira propiamente dita (que pola súa importancia coméntase con maior detalle).
• A edición da documentación oficial dos Comités de seguimento que periodicamente (polo menos con carácter anual) han de celebrarse coa participación de todos os Axentes comunitarios implicados.
• A realización de *Reprogramaciones e de Modificacións da Programación e Elaboración inicial.

Pola súa banda, e no que *concierne ao modelo de datos implementado, aínda sendo o mesmo extraordinariamente complexo, presenta as seguintes características básicas no relativo a fondos estruturais:

• Distingue entre Programas Operativos (POs, ou formas de intervención pertencentes ao Obxectivo 1), Documentos Únicos de Programación (DOCUPs do Obxectivo 2), e Programas de Interese Comunitario (PICs) aprobados fóra do Marco con cargo ás Iniciativas Comunitarias existentes.
• A elaboración, presentación a Bruxelas e aprobación da programación inicial efectúase no nivel de POs, DOCUPs e PICs, que posteriormente ha de desenvolverse nun complemento de programación nun nivel inferior e de maior detalle (POMedida e ICMedida).
• A execución financeira e de indicadores consígnase nun (aínda) maior nivel de desagregación (chamado Proxecto, Operación ou Actuación). Neste nivel distínguense basicamente dous tipos de Proxectos:
  • De Infraestruturas, que poden asimilarse aos investimentos orzamentarios.
  • De Axudas, que gardan unha estreita relación coas subvencións públicas (no resto do artigo o termo “axudas” utilízase no seu sentido máis amplo, integrando tanto ás que estritamente o son como ás que financian infraestruturas).

Como se indicou, o sistema comunitario permite realizar toda a xestión financeira relativa ás axudas comunitarias, sendo esta xestión a que simultaneamente dá coherencia ao sistema, fomenta a integración dos Órganos executores, e constitúe o seu aspecto máis crítico. No esquema adxunto aparecen reflectidos os principais fitos da xestión de fondos estruturais implementada en Fondos 2000:

• Os Órganos executores (tamén chamados Beneficiarios finais) capturan no sistemala execución dos proxectos cofinanciados.
• En base á información anterior, os Organismos intermedios expiden os certificados que remiten (dentro do sistema) á Unidade administradora.
• Dita Unidade, na súa competencia de Autoridade de xestión, xera as declaracións de gasto e as solicitudes de reembolso que, electronicamente e en papel con firma manuscrita, remite á Comisión.
• A Comisión envía os fondos a Tesouro, transferindo a axuda a cóntaa pertinente situada no Banco de España.
• Con posterioridade, a Unidade administradora que corresponda, e como Autoridade de pago, realiza a repartición entre os distintos Beneficiarios finais que participaron na xeración da axuda comunitaria, remitindo a Tesouro a proposta de mandamento de pago non orzamentario, en base á cal Tesouro realiza a transferencia ao Beneficiario final da axuda.

Por tanto, a xestión financeira ten un sentido “ascendente” (información desagregada-información agregada) desde a execución de proxectos ata a solicitude de reembolso á Comisión e o cobro en Tesouro. A partir de devandito momento, o seu sentido convértese en “descendente” (información agregada-información desagregada).

Así mesmo, na xestión financeira prevense procesos de devolucións e de reintegros (en efectivo ou por compensación), e “axustes” financeiros orixinados por diversas causas (“caídas” de execución, corrección de erros, reprogramaciones, correccións financeiras, etc.).

É dicir, nunha mesma forma de intervención (que por concreción pode asimilarse a un Programa Operativo) participan múltiples Órganos executores de diversas Administracións e Sectores: Administración Central, Rexional, Local, Empresa pública, privada, etc. A execución que realiza cada un dos citados Órganos executores, que inicialmente se consigna de forma separada, ha de agregarse con posterioridade dado que as declaracións de gasto e as solicitudes de reembolso que se presentan á Comisión han de efectuarse no nivel de Programa Operativo, no que tamén se reciben as axudas comunitarias.

Por iso, e tras ingresarse o diñeiro en Tesouro, ha de procederse á súa repartición posterior para transferir a cada Órgano executor a parte que ao mesmo correspóndelle segundo a súa participación na execución que deu lugar á transferencia de Bruxelas.

O procedemento é complexo debido á posible existencia de “descertificaciones” (ou caídas de execución), de erros e, sobre todo, pola realización de reprogramaciones e a imposición de correccións financeiras por parte da Comisión, que fan variar tanto os plans financeiros iniciais como a execución producida, información básica para o cálculo das transferencias aos Beneficiarios finais.

Como se sabe, no MAC 2000-2006 rexe o principio de reembolso, e as axudas comunitarias concédense cando a execución efectiva supera determinados porcentaxes das anualidades dos plans financeiros aprobados.

Por tanto, ao modificarse os plans financeiros ou a execución consignada polas causas que se indicaron, o habitual é que os reembolsos efectuados aos Órganos executores deban alterarse, o que adoita facerse xerándose no sistema axústelos pertinentes, a cancelar no futuro “por compensación” cando a xestión siga progresando, todo iso co fin de evitar a necesidade de solicitar reintegros en efectivo aos citados Órganos.

RELACIÓNS CON SISTEMAS EXTERNOS.

Como é lóxico, o sistema comunitario antes descrito está orientado basicamente a dar soporte á xestión da Dirección Xeral de Fondos Comunitarios do Ministerio de Facenda e Función Pública, e non pretende cubrir a variada e complexa casuística de todos os Axentes que participan no proceso.

Por iso, devanditos Axentes han de dispor dos seus propios sistemas específicos, que desde o punto de vista de Facenda considéranse externos ao seu sistema. Dado que gran parte da información que ha de alimentar á base de datos do sistema comunitario xa está almacenada nos devanditos sistemas externos e que a propia información do sistema comunitario ha de transferirse aos mesmos desenvolvéronse e implementado distintos procesos para facilitar o intercambio de información entre eles.

A tal fin, e ademais das transaccións propias previstas nos diversos módulos citados, definíronse formatos normalizados de intercambio de datos para permitir a carga de información desde ficheiros externos ao sistema.

Para utilizar o devandito procedemento, os distintos usuarios teñen necesariamente que entrar no sistema comunitario e seleccionar na súa contorna de rede local o ficheiro que queren cargar, tras o cal pásanse “” as validacións oportunas que garanten a integridade, consistencia e non redundancia da información que se pretende almacenar na base de datos, procedéndose logo a facelo.

Así mesmo, as descargas de información que haxan de efectuarse desde o sistema comunitario para alimentar bases de datos externas pódense realizar a través dun procedemento análogo, é dicir, mediante a xeración dun ficheiro normalizado que o usuario que solicita a descarga pode gardar na súa contorna de rede para o seu posterior tratamento.

Todos os formatos de intercambio de datos teñen carácter “aberto” (TXT, XML, etc.) evitándose a utilización de “extensións” propietarias (XLS, MDB, etc.) que obriguen aos usuarios do sistema a dispor de determinados produtos ofimáticos, criterio extensible a todo a interface de interoperabilidade do sistema cos seus clientes.